Kim jestem na emigracji?

Kim jestem na emigracji?

Czternaście lat temu, gdy pisałam pracę magisterską o polskich emigrantach w Australii, cała moja wiedza o emigracji była wyłącznie naukowo-teoretyczna. Gdzieś w planach była Australia, ale okazało się, że okrężną drogą przez Maltę dotarłam do Szkocji. I to tu sięgam znowu do swojej pracy badawczej, by odkopać zakurzoną wiedzę, która ma w sobie, oprócz wartości naukowej, mnóstwo ciekawostek.

Jeśli przez chwilę sięgniecie ze mną do poszukiwań tożsamości emigranta, to jest szansa, że temat was zaciekawi, a może nawet wzruszycie się jak ja, gdy przeczytałam dziś własną dedykację dla australijskiej Polonii z cytatem wypowiedzi jednego z respondentów: “Czasem śnię o Polsce”.

Dokładnym tematem mojej pracy magisterskiej był “Profil emigranta polskiego w społeczeństwie i kulturze Australii”.

Potraktowałam ten temat z pasją i oparłam się na wynikach ankiet internetowych, które sama przeprowadziłam. W roku 2007 to było całkiem innowacyjne przedsięwzięcie. Ale zapytacie, co badałam? Badałam tożsamość społeczno-kulturową Polaków, którzy wyemigrowali do Australii. A czym jest ta tożsamość? Najprościej ujmując, jest to samopostrzeganie siebie w kontekście narodowym: kim się czuję i jak się to wyraża m.in. poprzez myśli, poglądy, język i działania.

Emigranci nie myślą każdego dnia o tym, kim się czują, ale czasem w kontekście bardziej lub mniej ważnych wydarzeń w życiu mogą stawiać sobie pytanie, takie jakie i ja sobie zadaję: czy jestem tylko Polką czy już bardziej Polką ze Szkocji, a może czuję, że moja tożsamość ewoluuje w stronę podwójnej polsko-szkockiej? 

Budowanie tożsamości to proces dynamiczny, zmienny, zależny od czasu trwania emigracji i wielu okoliczności dodatkowych. Niektóre kwestie wydają nam się oczywiste, jak choćby to, że ten kto jest krócej na emigracji, nie będzie jeszcze odczuwał swojej przynależności do grupy narodowo-kulturowej podwójnie (np. polsko-australijskiej). Jednak niektóre aspekty nie są tak oczywiste, a z badań wynika na przykład, że niezależnie od powodu emigracji i siły związku z nowym krajem zamieszkania badani w większości, nawet po wielu latach, jako kraj ojczysty wskazywali Polskę.

Możecie zapytać, jak bada się poczucie tożsamości narodowej? To złożony proces i nie wystarczy bezpośrednie pytanie, kim się czujesz, choć to ono jest kluczowe i pierwsze, ponieważ to co myślimy o sobie jest zbudowane z wielu małych elementów dodatkowych. 

Jeśli masz ochotę na małą zabawę w głębsze poznanie siebie, to odpowiedz dla siebie na poniższe pytania, może odkryjesz jaki zarys ma twoja tożsamość społeczno-kulturowa. 

(W odpowiedziach, w których znajdziesz symbol * wstaw proszę stwierdzenie odpowiednie do twojej płci i kraju, w którym mieszkasz, ponieważ moje badania dotyczyły Australii to dla uproszczenia zostawiłam oryginalną formę.)

Kim się czujesz? 

• Polakiem/Polką
• Australijczykiem…  *
• Australijczykiem polskiego pochodzenia… *

Jak myślisz, za kogo uważają Ciebie Polacy w Polsce? 

• za Polaka/Polkę
• Australijczyka…  *
• Australijczyka polskiego pochodzenia…  *

Jak sądzisz, za kogo uważają Cię obywatele kraju, w którym żyjesz?

• z Polaka/ Polkę
• Australijczyka…  *
• Australijczyka polskiego pochodzenia…  *

Jak mocno czujesz się związany/a z polskością?

Jak silnie czujesz się związany/a z krajem, w którym żyjesz?

Jaki kraj uznajesz za swoją ojczyznę?

Jakiego języka używasz najczęściej:

• w domu
• w kontaktach ze znajomymi
• do obliczeń matematycznych
• do wyrażania emocji ( gniewu, złości, radości, miłości)
• w pracy

Jeśli masz dzieci, to które stwierdzenie jest Ci bliższe? 

• moje dzieci powinny bardziej identyfikować się z kulturą polską
• moje dzieci powinny identyfikować się w równym stopniu z kulturą polską i australijską…  *
• moje dzieci powinny bardziej identyfikować się z kulturą australijską… *

Nie ma tu oczywiście odpowiedzi dobrych i złych, tych bardziej właściwych lub mniej, bo one nie są po to, by nas oceniać, ale służą badaniu tego, w jaką stronę dąży twoje poczucie, kim jesteś w aspekcie narodowo kulturowym. Tobie te odpowiedzi mogą dać wgląd w siebie albo twoje dzieci.

Po sobie mogę zaobserwować, jak, po ośmiu latach emigracji, niektóre odpowiedzi się zmieniają, jak wsiąkam w miejsce, w którym żyję i jak często doświadczenia przemian, rozdarcia, wątpliwości, zatapiania się w nowej kulturze, które opisywali moi australijscy respondenci, stały się i moim udziałem.

Na koniec fragment podsumowania mojej magisterki, który daje dobry obraz tego, że droga emigracji jest nie tylko procesem dotyczącym miejsca życia, ale przede wszystkim procesem wewnętrznych przemian.

“Tożsamość Polaków jest, jak wynika z badań, niejednorodna i dwukierunkowa z cechami wskazującymi na dążenie do „trzeciej wartości”, czyli do zbudowania nowej jednolitej tożsamości składającej się zarówno z elementów polskich, jak i australijskich odpowiadających otaczającej emigrantów rzeczywistości.

Taka tożsamość jest stanem idealnym dla jednostki na emigracji, ponieważ pozwala utrzymać równowagę psychiczną, którą zachwiała sytuacja kryzysowa, jaką niewątpliwie stanowiła emigracja.”

Urszula Płatek

Instagram:@ula_sewing