Purim to radosne święto upamiętniające uratowanie Żydów przed niechybną zagładą podczas perskiej niewoli. To pamiątka zwycięstwa nad Hamanem, najbliższym doradcą i wezyrem na dworze króla Persji Kserksesa I. Haman okłamał króla, mówiąc, iż Żydzi nie przestrzegają królewskiego prawa i depczą jego nakazy. Udało mu się doprowadzić do podpisania dekretu nakazującego zabicie wszystkich Żydów w całej Persji.
Termin zbrodni Haman miał wyznaczyć poprzez losowanie, stąd inna nazwa święta – Święto Losów – od akadyjskiego słowa pur, oznaczającego los czy też przeznaczenie. Podstępny plan wielkiego wezyra, knującego również przeciwko samemu Kserksesowi I, nie powiódł się jednak, ponieważ udaremniła go królewska małżonka Estera (jej hebrajskie imię to Hadasa). Opiekunem jej był mądry Żyd Mordechaj, który początkowo nakazał zataić Esterze jej prawdziwe pochodzenie.
Dzięki jej interwencji, król nie tylko wydał nowy dekret, zapewniający ochronę Żydom w całym królestwie, ale i skazał fałszywego Hamana, jego rodzinę oraz współpracowników na śmierć. Dzień, który los wyznaczył jako datę zagłady Żydów, 14 dzień adar (wypada na miesiące luty-marzec w kalendarzu gregoriańskim) stał się więc dniem ocalenia, radości, wesela, ucztowania i zabaw. W tym roku Purim rozpoczyna się po zachodzie słońca 23 marca i kończy po zachodzie słońca 24 marca. Warto zaznaczyć, że wszystkie święta żydowskie mają swój początek nie danego dnia o poranku, lecz rozpoczynają się właśnie po zachodzie słońca.
Cała historia została opisana w Biblii, w Księdze Estery i nawiązuje do prawdziwych wydarzeń, mających miejsce prawdopodobnie w V w. p.n.e. Oczywiście Purim ma również drugi, ukryty i mistyczny sens. Oto Bóg, którego imię nie jest w Księdze Estery wymienione ani razu, działa z ukrycia, niosąc ratunek swojemu narodowi wybranemu. Daje to Żydom przeświadczenie, że Najwyższy, choć niewidzialny, ma kontrolę nad ogółem wydarzeń na ziemi.
Mały przewodnik purimowy, wyjaśniający sens i tradycje związane z tą uroczystością:
Purim poprzedza tzw. post Estery
W przeddzień święta Purim – 13 dnia miesiąca adar – pości się na pamiątkę postu i modlitw, jakie odprawiała Estera przed pójściem do króla.
Słuchanie Megili
Żydzi gromadzą się na wspólnym nabożeństwie w synagodze, aby wysłuchać czytania Megilat Ester, czyli Księgi Estery, dwa razy: wieczorem w przeddzień Purim oraz w dzień święta. Ważne jest, aby każde słowo odczytywanej historii zostało dokładnie usłyszane. We fragmentach, w których wymieniane jest imię Hamana, dzieci robią tyle hałasu, ile tylko zdołają; tupiąc, krzycząc i brzęcząc m.in. za pomocą specjalnych grzechotek/kołatek, nazywanych grager albo raaszana. Ma to symbolizować “wymazanie” imienia prześladowcy Żydów z historii, co było nakazem Boga.
W Purim obowiązuje zakaz postu oraz publicznej żałoby
W tym radosnym dniu wszyscy powinni się weselić i cieszyć z ocalenia narodu wybranego.
Podziękowanie Bogu, czytanie Tory
W Purim odmawiana jest specjalna modlitwa dziękczynna Al ha-Nissim, która wplatana jest do modlitwy przy stole, zaś podczas modlitwy porannej w synagodze czytany jest fragment Tory.
Nakaz jałmużny
Wierzący Żydzi zobowiązani są do złożenia ofiary dla biednych i potrzebujących. Każdy bowiem powinien móc spożyć świąteczny posiłek i cieszyć się z ocalenia całego narodu. Z ofiarą dla ubogich wiąże się także przedmiot zwany skarboną (taca na datki), która krąży po synagodze, kiedy wierni gromadzą się na modły w tym szczególnym dniu.
Prezenty purimowe dla rodziny, przyjaciół i dzieci
Zwyczaj każe, aby mężczyźni darowali prezenty mężczyznom, a kobiety – kobietom. Prezent purimowy to paczka składająca się z co najmniej dwóch gotowych do zjedzenia produktów, np. tradycyjnych purimowych ciasteczek tzw. hamantaszen (rodzaj trójkątnych ciastek nadziewanych makiem z miodem, owocami, serem itp.) oraz owoców. Podarunki purimowe, jak nakazuje tradycja, powinno przekazać się nie tyle osobiście, co przez osobę trzecią lub za pomocą poczty.
Jedzenie, karnawał, zabawa
Purim jest świętowany poprzez specjalny, uroczysty posiłek tzw. Seudat Purim. Jedzeniu powinno towarzyszyć obfite picie wina. Niektórzy rabini nakazują wręcz, aby w dniu święta Purim wszyscy mężczyźni byli pijani, by nie pamiętać o tym, co było złe w przeszłości, tylko cieszyć się chwilą obecną. Oczywiście nie należy traktować tego nakazu zbyt dosłownie. Innym ciekawym zwyczajem jest przebieranie się dzieci oraz dorosłych, a także purimowe procesje przypominające znane nam korowody przebierańców karnawałowych, np. z Wenecji. Wiele przebierańców nosi także maski. To również aluzja do cudu purimowego – działania Boga z ukrycia. Także w miastach polskich, gdzie aktywnie działają Gminy Żydowskie, urządzane są bale purimowe (np. Warszawa, Wrocław, Kraków).
Purim sameach – życzę wszystkim szczęśliwego Purim!
Justyna Michniuk
