Co roku dokonuje się aż 40 milionów aborcji na świecie. Więcej w krajach biednych lub tam, gdzie dostęp do antykoncepcji jest zły, a edukacja seksualna na niskim poziomie. W jakich krajach prawo jest restrykcyjne, a w jakich liberalne? Zapraszamy dzisiaj na drugą część artykułu o prawie aborcyjnym na świecie.
Tajwan
Od 1985 roku w niektórych przypadkach aborcja jest legalna na Tajwanie. Gdy prawo wchodziło w życie, na Tajwanie trwał jeszcze stan wojenny i zapewne dlatego ustawa odzwierciedla istniejący wówczas paternalistyczny model społeczeństwa – mówi Dorota, mieszkająca na Tajwanie. Kobieta nie ma automatycznego prawa do aborcji i może je uzyskać jedynie w następujących okolicznościach: z powodów medycznych (ciąża lub wada płodu szkodzi zdrowiu lub życiu matki lub dziecka), gdy kobieta jest obciążona chorobą psychiczną, gdy ciąża ma zły wpływ na zdrowie psychiczne kobiety lub gdy ciąża jest wynikiem gwałtu, kazirodztwa lub uwiedzenia.
By aborcja mogła zostać wykonana, kobieta zamężna musi uzyskać zgodę męża, chyba że mąż zaginął, jest nieprzytomny lub chory psychicznie. Niezamężna kobieta w wieku poniżej 20 lat musi uzyskać pozwolenie rodziców, a kobieta upośledzona umysłowo potrzebuje zgody opiekuna prawnego.
Aborcja jest dozwolona tylko w pierwszych 24 tygodniach ciąży, z wyjątkiem ratowania życia kobiety lub zachowania jej zdrowia fizycznego. Kobieta, która dokonała nielegalnej aborcji może podlegać karze pozbawienia wolności do sześciu miesięcy. Osoba, która dokonuje bezprawnej aborcji na wniosek kobiety podlega karze dwóch lat pozbawienia wolności, a osoba, która pomaga kobiecie w nielegalnej aborcji w celach zarobkowych podlega karze pozbawienia wolności od roku do pięciu lat.
Pomimo powyższych zasad lek aborcyjny Mifepristone lub RU-486, który działa w pierwszych siedmiu tygodniach ciąży jest legalny i łatwo dostępny na Tajwanie. Krajowe ubezpieczenie zdrowotne nie pokrywa kosztów aborcji nawet w przypadku gwałtu lub kazirodztwa.
Dania
Od roku 1973 kobiety w Danii mają legalne prawo do aborcji. Wykonać ją można nie później niż do 12 tygodnia ciąży – pisze Iga. Aby aplikować o zabieg aborcyjny, należy wypełnić formularz, który otrzymuje się od lekarza rodzinnego. Nie ma obowiązku informowania lekarza, co jest powodem aborcji. Prawo do aborcji po dwunastym tygodniu ciąży mają kobiety, których zdrowie fizyczne lub psychiczne jest zagrożone lub gdy nie są w stanie zaopiekować się przyszłym dzieckiem, kiedy ciąża jest efektem gwałtu i gdy płód jest zagrożony poważną chorobą fizyczną. Jeśli kobieta jest niezamężna i niepełnoletnia, rodzice muszą wyrazić zgodę na zabieg. W niektórych przypadkach można być zwolnionym od tej zgody. Zasady w tym przypadku są takie same jak zasady wykonania aborcji po dwunastym tygodniu ciąży. Dla rezydentów Danii aborcja jest darmowa w szpitalach publicznych. Jeśli zabieg wykonywany jest w prywatnej klinice, kobieta pokrywa koszty z własnej kieszeni. Osoby pracujące w Danii, ale z adresem zamieszkania w innym kraju Unii Europejskiej, Norwegii, Szwajcarii, Islandii bądź Liechtensteinie mają prawo do wystąpienia o wystawienie specjalnej karty zdrowotnej, która daje możliwość wykonania aborcji na takich samych zasadach co mieszkańcy Danii. Zabieg i procedura z nim związana objęte są obowiązkiem poufności informacji. Kobieta otrzymuje również wsparcie psychologiczne. Kobiety bez znajomości języka otrzymują pomoc tłumacza. Kościół w Danii nie neguje ani nie przyzwala na aborcję i zachowuje w tej kwestii neutralność. Ponieważ kościół jest rozdzielny od państwa, nie może i nie ma prawa wpływać na decyzje podjęte przez państwo.
Chorwacja
Zgodnie obowiązującymi przepisami aborcja na życzenie jest w Chorwacji dozwolona do 10 tygodnia ciąży – mówi Monika. Po tym czasie decyzję o usunięciu ciąży musi podjąć specjalna komisja – w jej skład wchodzą dwaj lekarze – ginekolog oraz lekarz innej specjalizacji, pracownik socjalny lub wykwalifikowana pielęgniarka. Procedura ma status pilny. Komisja wydaje zgodę na aborcję, jeśli zagrożone jest życie lub zdrowie matki, jeśli płód ma poważne wady genetyczne lub ciąża jest wynikiem przestępstwa bądź kazirodztwa. Oczywiście komisja nie zbiera się w przypadku bezpośredniego zagrożenia dla życia i zdrowia kobiety. Aborcję wykonywać mogą tylko szpitale lub kliniki posiadające wyspecjalizowany oddział ginekologiczny. Nie jest to zabieg bezpłatny, jego cena waha się od 2500 do 5500 kun (330 – 730 euro). Lekarze w Chorwacji mają także prawo odmowy wykonania zabiegu ze względu na klauzulę sumienia i niemal 70% z nich to robi. W efekcie, choć aborcja jest w Chorwacji legalna, Chorwatki często decydują się wykonać zabieg w sąsiedniej Słowenii, gdzie nie ma ryzyka odmowy wykonania zabiegu a pacjentka pozostaje bardziej anonimowa. Cena aborcji w Słowenii to około 300 euro.
Szwajcaria
W Szwajcarii aborcja jest legalna, łatwo dostępna i darmowa (pokrywana w 90% przez ubezpieczenie), a jednak ten kraj ma jeden z najniższych współczynników dokonywanych zabiegów – mówi Joanna, mieszkająca w szwajcarskim Morges. Dziwne, prawda? Zanim powiem, dlaczego, opowiem trochę więcej o stanie prawnym dotyczącym zabiegu usuwania ciąży.
Do 12 tygodnia ciąży wystarczy wyłącznie wypełnić formularz dostarczany przez szpitale, w którym należy uzasadnić powód chęci wykonania tego zabiegu. Powszechnie akceptowanym motywem jest stres z powodu ciąży. Po ukończeniu 12 tygodnia ciąża może być również przerwana, gdy lekarz stwierdzi, że zagraża ona zdrowiu fizycznemu lub psychicznemu matki lub może być przyczyną jej cierpienia. Nie potrzeba nawet konsultować tej opinii z innym specjalistą, czyli praktycznie może to zrobić każda kobieta bez żadnych specjalnych ograniczeń.
Co więcej, niepełnoletnie osoby nie muszą posiadać zgody rodziców, żeby dokonać aborcji. Nie trzeba ich również o tym fakcie powiadamiać. Nastolatki również na pewien czas otrzymują opiekę psychologa/doradcy życiowego. “Pigułki po” są legalne i łatwo dostępne w każdej aptece bez recepty.Pomimo że właściwie panuje zasada “hulaj dusza, piekła nie ma”, Szwajcarzy jakoś „kiepsko” z tej wolności korzystają. 6 na 1000 kobiet w okresie rozrodczym podejmuje decyzję o przerwaniu ciąży – jest to jeden z najniższych wskaźników na całym świecie.
Stosunkowo niewielka ilość aborcji idzie w parze w Szwajcarii z niewielką ilością niechcianych ciąży. W jaki sposób kobiety uczą się kontroli płodności? Przede wszystkim w szkole. Edukacja seksualna jest obowiązkowa, a lekcje są na dobrym poziomie, prowadzone przez przeszkolonych pedagogów. Czyli pozwalamy na wszystko i edukujemy – to kwintesencja szwajcarskości!
Islandia
Na Islandii aborcji można dokonać do 22 tygodnia ciąży bez podania przyczyny, a po tym czasie jedynie ze względu na zagrożenie życia kobiety lub poważną wadę płodu, niepozwalającą na jego przeżycie poza łonem. Co ciekawe, w 2019 roku ustawiono nowe prawo. Wcześniej trzeba było podać powód przerwania ciąży (m.in gwałt, przyczyny społeczne, młody wiek, brak możliwości zapewnienia dziecku podstawowych potrzeb). Ustawę pozwalającą na przerwanie ciąży bez podania przyczyny, przegłosowano w stosunku 40 głosów (18 kobiet i 22 mężczyzn) do 18 (2 kobiety i 16 mężczyzn). Według statystyk jedynie 1% ciąż jest usuwanych po 16 tygodniu ciąży
Na Islandii niepełnoletnia kobieta może przerwać ciążę bez wymaganej zgody rodzica lub opiekuna. Ponadto należy przekazać jej informację oraz poradę w sprawie antykoncepcji.
Współczynnik wykonanych aborcji na 1000 kobiet w wieku 15-49 lat wynosił 13 w 2016 roku (1019 wykonanych aborcji), 13,1 w 2017 roku (1042 aborcji), a 12,8 w 2018 roku (1048 aborcji). Na Islandii aborcja jest bezpłatna.
Zebrała i opracowała: Mariola Cyra
Opowiedziały:
Dorota Chen-Wernik
Iga Faurholt Jensen
Monika Mikołajska
Joanna Lampka
Ewelina Gąciarska
