Magiczna Noc Świeczek

Kolumbijczycy nie znają Mikołajek wypadających szóstego grudnia, ale dosłownie dzień później mają własne święto, oficjalnie rozpoczynające obchody Bożego Narodzenia. Tak zwana Noc Świeczek (Noche de las Velas zwana też Noche de Velitas lub po prostu Las Velitas) to bardzo urokliwa i klimatyczna lokalna tradycja.

Siódmego grudnia, w wigilię święta Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, kolumbijskie miasta i miasteczka zmieniają się nie do poznania. Tuż po zmroku, czyli po godzinie osiemnastej, mieszkańcy rozpalają dziesiątki światełek. Migotliwe płomyki pojawiają się w oknach, ale także po prostu na ulicach i chodnikach, w parkach, przed domami, kościołami, restauracjami, sklepami i innymi lokalami. Dominują proste kolorowe świeczki, przypominające nieco grubszą wersję tych urodzinowych. Ustawiane są na kawałkach tektury lub bezpośrednio na ziemi – resztki wosku będą widoczne w tych miejscach jeszcze przez wiele dni. Niektórzy wybierają bardziej wymyślne znicze czy lampiony tudzież wersje bardziej nowoczesne – lampki na baterie. 

Zapalanie świeczek jest od dawna obecne w kulcie maryjnym na całym świecie, ale właściwie tylko w Kolumbii zostało powiązane tak mocno właśnie z tym konkretnym dniem. Niektórzy twierdzą, że świeczki są zapalane dla upamiętnienia bliskich zmarłych lub w intencji kobiet z rodziny. Inni uznają to po prostu za element gwiazdkowych dekoracji. Tego samego wieczoru w kolumbijskich miastach są zresztą uruchamiane tzw. iluminacje świąteczne, które dorównują europejskim, a czasem wręcz je prześcigają. Z wyjątkowo imponujących i rozświetlonych dekoracji słynie między innymi miasto Medellin (stolica regionu Antioquia), które co roku trafia do światowej czołówki. Kolumbijczykom nie przeszkadza nawet brak naturalnych choinek – lampkami często obwieszane są sztuczne, dmuchane drzewka albo naturalne palmy i bananowce. 

Wieczór siódmego grudnia to również czas, gdy Kolumbijczycy spotykają się w rodzinnym lub przyjacielskim gronie, by wspólnie zapalić świeczki, a potem masowo wychodzą na ulice, by pospacerować wśród migoczących świateł oraz nastrojowych dekoracji. Z głośników rozbrzmiewają grudniowe piosenki, które różnią się mocno od naszych kolęd, a nawet od tych bardziej komercyjnych międzynarodowych przebojów. W Kolumbii króluje cumbia, salsa, vallenatos i tzw. musica popular, przypominająca trochę latynoskie disco polo. Tutejsze świąteczne piosenki nie mają w sobie za wiele bożonarodzeniowej nostalgii i traktują zwykle o miłości, zdradzie, seksie i dobrej zabawie.

Choć Noc Świeczek jest obchodzona właściwie w całym kraju, ma też wiele lokalnych odmian.

W niektórych miastach, np w Santa Marcie, Cartagenie czy Medellin odbywają się uliczne parady, festyny i koncerty. W wielu miejscach puszczane są fajerwerki. Z kolei w departamencie Quindío w środkowej Kolumbii obyczaje chrześcijańskie mieszają się z prekolumbijskimi. Tradycyjnie światła mają tam chronić przed atakami różnych zwierząt, w tym pum. W lokalnym folklorze w tej części kraju funkcjonuje nawet postać „świątecznej pumy” (el puma de Navidad). Noche de las Velas połączona jest też z konkursem na najpiękniejsze ręcznie wykonane lampiony. 

Hucznym obchodom sprzyja kolumbijski klimat – temperatura oczywiście zależy od regionu, ale mało gdzie spada poniżej 15 stopni, a śnieg w miastach jest co najwyżej sztuczny. Ktoś może stwierdzić, że przy takiej aurze trudno poczuć świąteczną atmosferę, ale dla mnie jest ona, choć zupełnie inna od np. polskiej, nadal wyjątkowa i ujmująca. Właściwie po trzech latach spędzonych w Kolumbii zdążyłam się już do Nocy Świeczek przywiązać, poczuć do niej pewien sentyment i radośnie jej wyczekiwać. 

Anna Jadwiga Matelska